Wat zijn artisjokken?
Artisjok is een plant die nauw verwant is aan de distel en vooral voorkomt in het Mediterrane gebied. Ze worden verkocht en gegeten als groente, terwijl het eigenlijk gaat om een (onrijpe) bloem. Net als een bloem bestaat een artisjok dan ook uit een kern met daaromheen (schut)bladeren. Bij een artisjok zien deze er bijna uit als schubben.
In de Benelux zijn artisjokken als groente (nog) niet zo enorm populair. Ten onrechte, want zodra je weet hoe je ze moet bereiden, blijken ze een ware delicatesse te zijn.
De smaak is erg specifiek maar heel zacht en met een piepklein vleugje bitter. Hoewel slechts een aantal onderdelen van de plant eetbaar zijn (daarover zo meteen meer), is de artisjok perfect voor allerlei bereidingen. De smaak ervan past alleszins bij een uiteenlopend aantal andere ingrediënten.
Wanneer in het seizoen?
Artisjokken zijn theoretisch het hele jaar door verkrijgbaar maar worden slechts op kleine schaal in Nederland geteeld. In de periode mei tot en met november worden ze voornamelijk geïmporteerd uit Frankrijk. Buiten deze periode uit o.a. Egypte en Spanje. Kortom: het is bepaald geen lokale groente en dus verstandig om ze slechts met mate te eten. Ook al bevat artisjok erg veel mineralen.
Waar koop je artisjokken (en waar moet je op letten)?
Om de bovenstaande reden (lees: voornamelijk import), en het feit dat de artisjok in de Benelux geen heel erg bekende groente is, zijn verse exemplaren hier relatief zeldzaam. Al vind je ze wel steeds vaker en bieden de meeste supermarkten sowieso ook artisjokharten of artisjokbodems in bokaal of in blik aan. Sowieso zal je bij gespecialiseerde groentehandels vast wel verse artisjokken op de kop kunnen tikken.
Bij de aanschaf van verse artisjokken controleer je best even de blaadjes. Deze moeten dicht tegen elkaar aan zitten, er fris (niet bruin) uitzien en een dikke, vlezige structuur hebben. De grootte van de artisjok kan, afhankelijk van het ras, behoorlijk verschillen. Dat zegt dus niets over de kwaliteit ervan.
Er zijn 2 soorten artisjokken: groene en paarse, waarvan de groene hier veruit het bekendst is. Paarse artisjokken zijn vooral populair in het Middellandse zeegebied (o.a. Italië en de Provence). Waar de groene artisjok eerder rond is, is de paarse artisjok meer kegelvormig en een stuk kleiner. Een ander groot verschil is dat paarse artisjokken ook rauw eetbaar schijnen te zijn. Wat we helaas nog niet in de praktijk hebben getest 🙂
Hoe bewaar je een artisjok?
Verse artisjok bewaar je best in de koelkast, gewikkeld in een licht bevochtigde theedoek. Die theedoek voorkomt in ieder geval dat de groente snel uitdroogt. Op deze manier kan je ze tot maximum 1 week bewaren. Hoe sneller na aankoop je de artisjok bereid, hoe beter natuurlijk.
Artisjokharten- en bodems in blik of bokaal zijn ingelegd in water met citroenzuur en zout. Ongeopend blijven ze dus lang goed. Na opening kan je ze wel beter zo snel mogelijk consumeren.
Hoe eet je artisjok?
Zoals gezegd gaat het in feite om een onrijpe bloem waarvan enkel het zachte gedeelte van de vlezige schutbladeren, het hart en (opnieuw een gedeelte van) de bodem gegeten kunnen worden. De steel en het vezelachtige gedeelte (het zogenaamde ‘hooi’ dat je kan terugvinden tussen het hart en de bodem), zijn niet eetbaar maar wel erg makkelijk te verwijderen. Zodra de artisjok gaar is tenminste.
Door al die ‘onderdelen’ kan een artisjok op vele manieren gegeten en bereid worden. Zo kan je de artisjok in z’n geheel serveren met een sausje waarin je vervolgens de schutblaadjes kan dippen. Zo kan je dan naar het hart en tot slot de bodem ‘toewerken’. Je kan ook alleen het, al dan niet gebakken of gegrilde, hart en/of de bodem serveren. Die doen het bijvoorbeeld erg goed in een salade, als extra op pizza of als een feestelijk voorgerecht.
Artisjok bereiden – hoe maak je ze klaar?
Hoewel je met een artisjok veel kanten op kunt, moeten ze vooraf wel altijd gekookt (of gestoomd) worden. Hiervoor verwijder je eerst de harde steel én de hardere blaadjes aan de onderkant, dus diegenen die dicht tegen de steel aanzitten. Ook snij je met een mes een gedeelte van de bovenkant recht af. Dat laatste vergemakkelijkt het kookproces. Het enige wat je verder nog nodig hebt is een ruime kookpot, water en een citroen. Citroen is onmisbaar omdat die er voor zorgt dat de artisjok tijdens het koken niet kan oxideren/verkleuren. Aan de smaak doet het niets af maar de kleur wordt dan echt erg onsmakelijk. Zeker doen dus.
De rest van de bereiding gaat als volgt:
- Leg de schoongemaakte artisjok in z’n geheel in de kookpot en overgiet met water. Pers de citroen uit en voeg het sap, samen met de citroenhelften, toe aan het water. Gebruik voor dat laatste natuurlijk alleen maar biologische citroenen.
- Plaats een bord bovenop de artisjok zodat deze niet aan de oppervlakte komt drijven. Met die kleine ingreep zorg je ervoor dat het kookproces veel vlotter zal verlopen.
- Breng het geheel aan de kook, zet het vuur lager en laat afgedekt koken tot de artisjok gaar is. Afhankelijk van het formaat kan dit variëren van 15 tot 45 minuten. De artisjok is gaar zodra je er met een scherp mes moeiteloos doorheen kan prikken. Haal de artisjok uit het kookwater en laat kort afkoelen.
Zoals gezegd kan je de gekookte artisjok in z’n geheel serveren. Wil je enkel het hart en/of de bodem, dan verwijder je alle blaadjes tot je bij het hart komt en snijdt het er vervolgens met een mes uit (oké, dit klinkt als een moordscene in een film maar je begrijpt wat ik bedoel ;)). Voor het eetklaar maken van de bodem verwijder je het hooi aan de bovenzijde. Dat kan je er gewoon met je vingers af plukken.
No Milky Way 2 - vegan lunch
Ben jij de saaie boterhammen ook zo beu? Check dan zeker ons boek met heerlijke lunchrecepten (warm en koud).
Net als wij fan van artisjok? Laat hier onderaan dan zeker je reactie achter!
5
5