De Dutch oven; wellicht heb je die naam wel eens ergens opgevangen maar grote kans dat je verder geen idee hebt wat het precies is, hoe het werkt en waarom jij een Dutch oven zou moeten aanschaffen. Nochtans zijn er voldoende redenen te bedenken om dit oeroude, doch tijdloze, stukje kookgerei even flink in de schijnwerper te zetten.
Zeker diegenen met een grote liefde voor authentieke kookkunst, heerlijke aroma’s en een spreekwoordelijke allergische reactie op magnetrontoestellen kunnen niet om de Dutch oven heen. Als je je daarin herkent, zit je hier helemaal goed… Lees alles over deze multifunctionele kookpotten, ontdek de beste merken en geniet van overheerlijke gerechten!
Onderstaand vind je verschillende Dutch Oven merken, verderop in dit artikel ontdek je meer over al de mogelijkheden en de verschillende Dutch oven’s en enkele alternatieve keuze’s.
Wat is een Dutch oven?
Hoewel er inmiddels diverse varianten op de originele Dutch oven bestaan (en die komen in dit artikel zeker aan bod) is de essentie simpel; een Dutch oven is een pot/pan gemaakt van gietijzer. De pot heeft een dikke wand en is standaard voorzien van een, eveneens uit gietijzer vervaardigd, goed sluitend deksel.
De officiële, authentieke versie van de Dutch oven heeft daarnaast ook pootjes en een deksel met opstaande rand. De reden daarvoor is dat de Dutch oven traditioneel gebruikt werd boven een hout- of kolenvuur (de pootjes), waarna de kolen ook nog eens bovenop de pot gelegd konden worden (het deksel met opstaande rand). Op die manier fungeert de pot dan ook als een oven. Waarmee we het laatste deel van de benaming Dutch oven in één moeite verklaard hebben.
Resteert de vraag hoe het zit met de Nederlandse link, het ‘Dutch, in de naam van dit wonderlijk stukje kookgerei. Kan Nederland de uitvinding claimen of ligt het toch allemaal ietsje ingewikkelder? Zoals in de meeste geschiedenissen die ver terug in de tijd gaan, is de lijn tussen verzonnen legendes en bewezen feiten flinterdun…doch vrijwel altijd boeiend en interessant. Zo ook in het geval van de Dutch oven.
Geschiedenis
De ontstaansgeschiedenis van de Dutch oven zou zich situeren in de 17de eeuw en is het resultaat van het ontdekken van andere werelddelen (door kolonisatie) en het vermengen van gebruiken en technieken uit verschillende culturen. Het verhaal zou naar verluidt inderdaad in Nederland beginnen waar de Engelsman Abraham Darby rond 1700 getuige is van een procédé waarbij men gietijzeren potten vervaardigd met behulp van droge zandmallen.
Diezelfde Darby zou deze kennis meenemen om eenzelfde soort potten in Engeland te produceren. Met succes bovendien. De term ‘Dutch oven’ bleef daarbij echter gewoon hangen.
Dit alles betekent echter niet dat het concept van een gietijzeren kookpot per definitie in Nederland is ontstaan. Kolonisten op het Amerikaanse continent schenen eenzelfde type pot reeds in de loop van de 17de eeuw te gebruiken. Vanwege z’n duurzaamheid en gebruiksgemak was een dergelijke gietijzeren pot namelijk ideaal voor reizigers en koken in de buitenlucht.
Hoe dan ook is de Dutch oven vooral in Amerika nog steeds een begrip, terwijl deze in Europa in de loop der eeuwen enigszins in vergetelheid is geraakt. Onterecht natuurlijk, want behalve een rijke geschiedenis heeft de Dutch oven volgens velen ook recht op een al net zo rijke toekomst.
Waar op letten bij het kopen?
Zoals we elders in dit artikel al aanstipten is de essentie – een Dutch oven is altijd vervaardigd uit gietijzer – onveranderd maar zijn er inmiddels wel diverse varianten verkrijgbaar. Bovendien bestaan die ook nog eens in verschillende formaten zodat er aan keuzevrijheid in elk geval geen gebrek is. Het kan dan ook niet anders of het antwoord op de vraag die dit hoofdstuk inleidde ligt ook op jouw lippen te branden.
Zo meteen gaan we dan ook dieper in op alle manieren waarvoor je de Dutch oven kan gebruiken. Alsook waar je rekening mee dient te houden als je jouw persoonlijke Dutch oven wenst aan te schaffen. Immers: give peace a chance…maar miskopen nooit 😉
Wat kun je ermee bereiden?
Bepaald geen onbelangrijke vraag voor wie overweegt een Dutch oven aan het keukenarsenaal toe te voegen. Het antwoord is een ongegeneerd en letterlijk bedoeld ‘alles’. De Dutch oven kan dienst doen als kookpot, (braad)pan en oven. Alles in één simpel doch bijzonder effectief concept.
Bakken, braden, sudderen, stoven, koken, stomen en zelfs frituren…de Dutch oven leent zich voor al deze kooktechnieken en garandeert je steevast een verbluffend, zéér smaakvol resultaat. Het is je eigen artisanale mini-keukentje binnen handbereik. En hoewel het van oudsher vaak gebruikt werd voor het braden van vlees, gedijen ook groenten, granen en peulvruchten uitstekend in de warme schoot van de Dutch oven. Stoofpotjes of een overheerlijk brood…you name it, the Dutch oven does it!
Van origine werd de Dutch oven voornamelijk in de open lucht gebruikt en is het om die reden nog steeds razend populair onder kampeerders en ‘buitenmensen’ in het algemeen. Koken in de natuur met behulp van de Dutch oven is zeker en vast een belevenis, maar ook binnenshuis zal je er op een eenvoudige manier de smakelijkste gerechten mee kunnen bereiden.
Een enorm groot voordeel van een gietijzeren pot is namelijk dat je deze op elke hittebron kan gebruiken. Dus zowel boven (en dankzij het deksel met opstaande rand ook ‘onder’) een smeulend hout- of kolenvuur, in de oven of op het gas- of elektrisch fornuis. Zelfs inductie vormt voor de Dutch oven geen enkel probleem. Hoe ontzettend gaaf is dat?
De temperatuur regelen
Een vraag die vaak naar voren komt bij het gebruik van een Dutch oven, en dan helemaal als je ermee kookt op een open (kolen)vuur, is of je de temperatuur eigenlijk wel kan regelen. Dat is inderdaad het geval, zij het dat je daarvoor dan wel met de hoeveelheid kolen moet spelen. Hoewel er diverse tabellen voor bestaan, is dat zeker geen exacte wetenschap. Anderzijds is dat natuurlijk ook net de charme van koken in het algemeen, nietwaar?
Bovendien; je traditionele oven mag dan op de juiste temperatuur ingesteld kunnen worden, we weten allemaal dat dat van toestel tot toestel ook royaal kan variëren. De meest effectieve manier om te controleren of je bereiding te snel of te traag gaart of al dan niet aan het aanbranden is, is de oudste manier ter wereld: het gebruik van je eigen zintuigen. Altijd de beste garantie op een enorm smakelijke maaltijd.
Binnen- of buitengebruik
Tussen alle opties en mogelijkheden door is er één belangrijke vraag die jij jezelf vóór aanschaf moet stellen: of je de Dutch oven voornamelijk binnen of juist buitenshuis wil gebruiken. Zoals eerder vermeld, vind je de Dutch oven namelijk in twee versies; met of zonder pootjes.
Die driepoot zorgt er immers voor dat je de pot boven een vuur kan gebruiken. Terwijl diezelfde pootjes het onmogelijk maken om de Dutch oven op een regulier fornuis, barbecue rooster of in de oven te plaatsen. De keuze is vrij eenvoudig als je exact weet wat het antwoord op de gestelde vraag is…maar hoe zit het als je de Dutch oven liefst zowel binnen als buiten wil inzetten?
We geven grif toe dat er geen pasklare oplossing voor dat probleem is. Wat we wel kunnen meegeven is het volgende: hoewel je een Dutch oven zonder pootjes nooit rechtstreeks boven een knisperend vuur zal kunnen verhitten, is dat wel mogelijk wanneer je de pot op een rooster plaatst. Zoals dat van een klassieke (kool-of houtgestookte) barbecue of een Big Green Egg bijvoorbeeld.
Bovendien zijn er specifiek voor de Dutch oven ook tafels verkrijgbaar die dat probleem voor je kunnen oplossen en je kan vast en zeker ook wel ergens een afzonderlijke driepoot op de kop tikken.
Op die manier kan je in de buitenlucht wel van de combinatie Dutch oven/open vuur genieten en is de versie zonder pootjes wat ons betreft een stuk functioneler. Aan jou de keuze natuurlijk.
Nog 1 puntje ter afsluiting van dit onderdeel: niet alle Dutch ovens hebben een deksel met opstaande rand. Wat je natuurlijk wel nodig hebt als je gebruik wil maken van onder- en bovenwarmte door middel van kolen op het deksel. Zeker rekening mee houden dus.
Formaten en gewichten
De Dutch oven is verkrijgbaar in verschillende maten en bijgevolg ook verschillende gewichten. Laat ons beginnen met te melden dat een gietijzeren pot wat zwaarder is dan de doorsnee kookpot. Waarbij we ons dan nog erg voorzichtig uitdrukken.
Het is niet in die mate dat je vooraf best een paar jaartjes aan powerlifting hebt moeten doen, maar het hanteren/opheffen van een Dutch oven vereist toch zeker een tikje meer inspanning van je armspieren dan je gewend bent. Zeker de grotere exemplaren zijn best zwaar.
Daarnaast zijn de verschillende formaten en vormen ook specifiek geschikt voor bepaalde bereidingen. Zo zijn hogere potten zeer geschikt voor het bereiden van brood en het garen/braden van grotere ingrediënten en hebben de lagere versies als voordeel dat de warmte beter verdeeld wordt wanneer je – onder andere – pizza’s of quiches wil bereiden. Hoewel je in theorie alles in een grote, hoge pot kan bereiden, kan je dus overwegen om meerdere (lees: minstens twee) Dutch ovens voor verschillende gerechten in huis te halen.
Logischerwijs houdt het formaat van je Dutch oven gelijke tred met de inhoud ervan. Die inhoud wordt meestal uitgedrukt in de Anglo-Amerikaanse inhoudsmaat ‘qt’, wat staat voor ‘quart’ of ‘one gallon’. Waarbij één gallon grofweg overeenkomt met de ons bekende één liter.
Ook al bestaan er enorme Dutch ovens met een inhoud van 21 qt, de meest gangbare en praktische formaten zijn 3, 6 en 9 qt. Zoals eerder vermeld allen verkrijgbaar in een lage of hoge uitvoering. Wie een idee wil hebben hoeveel personen je daarmee kan voeden, kan simpelweg onderstaand schema raadplegen:
- 3 qt voor 1-2 personen
- 6 qt voor ongeveer 4 personen
- 9 qt voor 4-10 personen
Wanneer je de Dutch oven binnen wil gebruiken, dien je trouwens sowieso goed na te denken over het meest geschikte formaat. Past de pot bijvoorbeeld in je traditionele oven en/of op de kookplatten of gaspitten van je fornuis? Klinkt super logisch maar je zou de eerste niet zijn die trots thuiskomt met een pot, pan of ovenschotel die in jouw keuken he-le-maal niet praktisch blijkt te zijn. En ja hoor…ik behoor ook tot die categorie mensen 😉
Welke merken zijn er?
Moderne Dutch ovens vind je in allerlei soorten en formaten en een haast evenredig aantal merken. Met of zonder pootjes, deksel met opstaande rand, vooraf gecoat of geëmailleerd of niet, enzovoort, enzovoort. Omdat gietijzer van zichzelf al een oerdegelijk materiaal is, is de kwaliteit ook steevast hoog.
Om die reden is het haast onmogelijk te zeggen welk merk de leiderstrui mag aantrekken (gaan we dan ook niet proberen). Dus draait het bij het maken van een keuze eigenlijk puur om esthetiek en esthetiek alleen. Wil je een ‘old school look’ of liever een aantrekkelijk, vrolijk kleurtje? Er is voor elk wat wils.
Een overzicht en woordje uitleg bij de bekendste merken:
Petromax
De Dutch ovens van Petromax komen qua uitstraling zeer in de buurt van het originele model. De kleur is zwart, de look is stoer en de vormgeving simpel en effectief. Met uitzondering van een prachtig vormgeven embleem op het deksel dan. Dit is meteen een pareltje als je het ons vraagt.
De Dutch ovens van Petromax zijn reeds voorbehandeld zodat je meteen aan de slag kan. Ze worden ook vaak verkocht als set met daarin een natuurlijk onderhoudsproduct (care conditioner), een deksel lifter (waarmee je veilig het deksel kan optillen) en een schraper om restjes op de bodem veilig te verwijderen zonder krassen.
Het complete pakket voor iedereen die niet kan wachten om met de Dutch oven aan de slag te gaan! Deze Dutch Oven is verkrijgbaar in verschillende groottes van klein formaat (1,6 liter) tot erg groot (7,5 liter).
Windmill
Min of meer vergelijkbaar met Petromax. Eenvoudig, klassiek, prachtig en meer dan betrouwbaar. In de regel ook goedkoper dan de meeste concurrenten.
Ook deze Dutch oven wordt geleverd inclusief deksel met pootjes en opstaande rand. Deze Dutch oven kan je in verschillend groottes verkrijgen en je kan ook voor een model zonder pootjes kiezen als je enkel binnen wil koken. Deze Dutch oven is ook beschikbaar in de vorm van een broodpan.
Le Creuset
Le Creuset is 1 van de bekendste merken, Niet alleen wat betreft gietijzeren potten en pannen maar ook qua kookgerei in het algemeen. Behalve het feit dat Le Creuset prima kwaliteit levert, staat het merk vooral bekend om de esthetiek en de vele, opvallende kleuren. Kortom: hun producten zien er altijd oogverblindend uit.
Le Creuset heeft desondanks geen ‘echte’ Dutch oven in het assortiment. Wel gietijzeren stoofpotten in diverse kleuren en formaten. Hoewel die dezelfde kwaliteiten bezitten als een authentieke Dutch oven, heeft geen van alle een opstaande rand. Je kan er dus geen kolen bovenop leggen.
Ze hebben ook enkel geëmailleerde potten (dus een laag van gesmolten glas). Dat werkt uitstekend…maar er is geen herstel mogelijk als deze laag om één of andere reden een barstje krijgt.
Daarnaast betaal je ook voor zoveel pracht en praal. Le Creuset is zéér prijzig in vergelijking met andere merken. De Le Creuset Signature braadpan is een prachtig en populair alternatief voor een Dutch oven in de keuken…
Weber
Weber zullen velen wel kennen van hun reputatie als dé grill specialist. Het Amerikaanse bedrijf verkoopt wereldwijd houtskool-, gas- en elektrische grills en barbecues en is daarmee sinds mensenheugenis bijzonder succesvol.
Hun Dutch oven is een mooie combinatie van ouderwetse degelijkheid en modern minimalisme. Het deksel van hun Dutch oven heeft een opstaande rand (check) en is, in tegenstelling tot veel andere merken, volledig glad aan de bovenzijde. Met als voordeel dat je dit oppervlak in één moeite door als bakplaat kan gebruiken.
Stel je voor: het stoofpotje in de pot is geurig aan het sudderen, terwijl het flatbread op het deksel knapperig gebakken wordt. Simpel…maar oh zo slim! Ben je echter van plan de Dutch oven enkel binnen te gebruiken dan kan je ook kiezen voor de Dutch oven braadpan van Weber.
Grill Guru´
Grill Guru verkoopt – hoe kan het anders – een heel assortiment aan barbecue en grilltoestellen. In hun collectie ook 2 Dutch ovens met een inhoud van 3 liter (Large) of 2 liter (medium). Een uitstekende, stoer ogende Dutch oven aan een betaalbare prijs.
Deze Grill Guru dutch oven is preseasoned en hoef je dus niet in te branden. Deze Dutch oven kan je daarnaast ook verkrijgen met een zogenaamd reversible deksel. Voor buitengebruik kan je ook beroep doen op de handige Grill Guru Tripod. Deze kan je ook verkrijgen inclusief de Grill Guru Dutch oven.
Lodge
De gietijzeren producten van Lodge lijken qua uitstraling best wel wat op Le Creuset. Zeker wat betreft de kleuren en het feit dat de meeste van hun potten en pannen geëmailleerd zijn.
In tegenstelling tot Le Creuset heeft Lodge wel een échte Dutch oven met pootjes en deksel met opstaande rand in hun assortiment. Deze heet dan de ‘Boy Scout Camp Dutch oven’.
Een hele mondvol…wat ook geldt voor wanneer je gerecht eenmaal klaar is!
Deze dutch oven kan je ook verkrijgen zonder pootjes en je heb voor beide opties een ruime keuze qua formaat.
Valhal
Het Nederlandse merk Valhal benadrukt vooral het concept van outdoor cooking met hun Dutch ovens. Opnieuw is er sprake van fraai vormgegeven en robuust ogende potten, voorzien van een al even robuust deksel met opstaande rand.
Ze hebben zowel modellen met als zonder pootjes. Alsook ovale versies die wellicht praktisch zijn als je geen al te grote (lees: diepe) oven hebt. Bedenk wel dat deze vorm dan weer niet geschikt is voor de meeste kookplaten.
Barebones
Ook Barebones focust op de Dutch oven voor buitengebruik maar heeft ook modellen zonder pootjes. Dus zowel geschikt voor buitengebruik en op de kookplaat of in de oven en je kan ze in verschillende groottes verkrijgen.
Bij dit merk hebben we wederom met een kwaliteitsproduct te maken. Oogstrelend en zeer functioneel. Ook al omdat je het deksel gewoon kan omdraaien om zo als extra kookoppervlak (bakplaat of als warmhoudplaat) te dienen. Briljant en bijzonder praktisch.
Combekk
Het merk Combekk heeft een duurzaam en ecologisch streepje voor. Het bedrijf gaat er prat op dat elk van hun kookpotten (naast gietijzer ook potten en pannen van roestvrij staal en aluminium) gemaakt werd van gerecycleerd materiaal. Hun assortiment ziet er prachtig uit, al hebben ze geen Dutch ovens met pootjes in het gamma.
Het design is sober, minimalistisch doch zeer functioneel. Al hun potten zijn geëmailleerd in plaats van gecoat. Voor de één een pluspunt, voor anderen dan weer een nadeel. Feit blijft dat voor hun Dutch ovens geen nieuwe materialen ontgonnen hoeven te worden.
Veiligheid
Koken, braden, frituren en bakken vereist hitte en daarmee is het steevast oppassen geblazen. Met een Dutch oven is dat niet anders. Het zwaardere gewicht maakt dat deze iets lastiger te hanteren is en vanzelfsprekend wordt de pot bij verhitting gloeiend heet. Bovendien is gietijzer zo’n goede warmtegeleider dat de Dutch oven deze hitte ook veel langer zal vasthouden dan gemiddelde ‘gewone’ kookpot of braadpan.
Enerzijds is exact dát het grote voordeel van koken met een Dutch oven, het betekent ook dat je ten allen tijde erg voorzichtig dient te zijn. Ook als de pot al één of zelfs twee uurtjes van de warmtebron verwijderd is, kan de Dutch oven namelijk nog steeds flink heet aanvoelen.Voorzichtigheid geboden dus!
Wie het risico op verbrande vingers tot 0% wil herleiden, gebruikt best altijd ovenhandschoenen om de Dutch oven te hanteren.
Het is wel zo dat sommige moderne Dutch ovens voorzien zijn van bakkelieten handgrepen. Deze maken het gebruik weliswaar iets veiliger maar hebben ook enkele praktische nadelen. Wanneer je deze handgrepen niet kan verwijderen kan je de Dutch oven bijvoorbeeld niet in de oven of op de grill gebruiken (bakeliet kan geen temperaturen boven de 200°C aan) en ook het inbranden van de Dutch oven is dan onmogelijk.
Wacht even…’inbranden’ zei je? Laat dat nou net het volgende onderwerp zijn!
Hoe moet je een Dutch oven inbranden?
Vrijwel elke nieuwe Dutch oven dien je voor het eerste gebruik ‘in te branden’. Een handeling die ook wel ‘seasonen’ of ‘coating’ wordt genoemd. Voor we ingaan op het procédé zelf, leggen we je met graag uit waartoe dit dient en waarom je dit zeker niet mag vergeten!
De reden dat deze procedure zo belangrijk is, is het materiaal gietijzer zelf. Behalve de vele voordelen heeft gietijzer namelijk één nadeel; het is zeer vatbaar voor roestvorming. En roest op je Dutch oven is wat je absoluut moet zien te vermijden, wil je er langdurig kookplezier van hebben.
Het inbranden/seasonen/coaten van je Dutch oven voorkomt dat roestvorming ook maar één kansje krijgt en zorgt daarnaast voor een beschermende laag om (en in) de hele pot heen. Hierdoor wordt het poreuze gietijzer veel sterker en ontwikkel je een 100% natuurlijke, non-toxische anti-aanbaklaag in je Dutch oven.
Dat proces, polymerisatie genaamd, wordt in gang gezet door het aanbrengen van meerdere lagen olie over het hele oppervlak – dus zowel binnen-als buitenkant – van de pot. Deze brand je vervolgens als het ware in het gietijzer in, waarna het vet uit de olie hard wordt en zich vestigt in de poriën van het gietijzer. Met de hierboven vermelde duurzame beschermlaag als resultaat.
Gebruik voor de coating liefst een plantaardige olie zoals arachideolie, lijnzaadolie of zonnebloemolie. Ook al omdat deze in vergelijking met o.a. olijf- of kokosolie een stuk goedkoper zijn.
Toegeven, de procedure zelf lijkt in eerste instantie een tikje omslachtig. Weet echter dat je deze (uitvoerige) handeling doorgaans maar één of hooguit tweemaal hoeft te doorlopen om jarenlang zorgeloos van je Dutch oven te kunnen genieten. Hoewel sommige merken ook reeds geëmailleerde Dutch ovens verkopen (staat steevast vermeld op de verpakking), is het alsnog raadzaam om deze procedure later sowieso nog eens te herhalen.
Afhankelijk van wat je erin klaarmaakt, is die coating bijzonder duurzaam en is verder onderhoud van je Dutch oven behoorlijk eenvoudig. Maar daarover meer in het hoofdstuk ‘Dutch oven schoonmaken en onderhouden’.
Schoonmaken
Klaar voor de eerste stap naar uren, weken, maanden en jaren kookplezier? Dit is hoe je je Dutch oven kan voorbereiden…
Maak de nieuwe (ongecoate) Dutch oven schoon met heet water, mild afwasmiddel en een zachte doek of borstel. Droog goed af en plaats nog enkele minuten op het fornuis om de laatste restjes vocht te verwijderen.Check ook even het hoofdstuk ‘Dutch oven schoonmaken en onderhouden’ voor extra info over deze stap.
Inwrijven met olie
Wrijf de schone en droge pot in met een kleine hoeveelheid olie. Doe dit zowel aan de binnen- en buitenkant en gebruik hiervoor een schone, zachte doek of een stukje keukenpapier. Probeer zo min mogelijk plekjes over te slaan en vergeet uiteraard het deksel is. Wrijf alles nog eens na tot de pot zo goed als droog aanvoelt.
Inbranden
Verwarm je oven voor tot 220°C en plaats de pot omgekeerd op het ovenrooster. Plaats het deksel tussen de pot en de rand van de oven in en laat de Dutch oven een half uur lang op deze manier staan. Zorg tijdens dit proces voor een beetje verluchting in de keuken (afzuiging, open raam of deur).
Herhaling
Zet de oven uit en laat de pot afkoelen tot deze nog wel enigszins warm maar niet heet meer is . Haal ‘m uit de oven en herhaal stap 2 en 3 opnieuw. Herhaal dit alles tot slot nog 1 of 2 keer opnieuw et voilà; je Dutch oven is helemaal klaar voor gebruik.
Gebruiken
Met een Dutch oven kan je zowat elk gewenst gerecht klaarmaken. Van soep tot pizza en van stoofpotjes tot brood. Braden, bakken, koken, stomen…de Dutch oven draait nergens z’n hand voor om. Je zal ‘m niet snel uit de kast halen om er simpelweg wat aardappelen in te koken maar voor meer complete gerechten is niets zo aantrekkelijk en makkelijk als de Dutch oven.
Omdat gietijzer zo’n goede warmtegeleider is, wordt de warmte uitstekend verdeeld. Daardoor krijg je niet te maken met een – bij wijze van spreken – verkoold stuk broccoli in het midden van je gerecht, terwijl alles eromheen lauwwarm of helemaal lauw is. Alles wordt steeds perfect gelijkmatig gegaard. Ook zal je gerecht lekker langer warm (en smaakvol) blijven zodra de pot van de warmtebron verwijderd is.
Doordat gietijzer hoge temperaturen aankan, kan je de Dutch oven op elke hittebron gebruiken. Van een kolen- of houtvuur tot aan inductie aan toe. Het resultaat zal steevast uitstekend zijn.
Bijkomend voordeel is dat je de pot moeiteloos van de ene naar de andere warmtebron kan overbrengen. Bijvoorbeeld; een gerecht voorbereiden op het vuur en vervolgens afbakken in de oven.
Zoals vermeld dien je een Dutch oven vooraf in te branden om deze te voorzien van de noodzakelijke beschermlaag en anti-aanbaklaag. De meeste merken verkopen reeds vooraf gecoate/geëmailleerde versies (een lag van gesmolten glas) die je pot beschermt tegen roesten en zuren.
Het nadeel hiervan is dat wanneer deze laag het om welke reden dan ook begeeft, je de pot (of pan) niet echt meer zal kunnen herstellen. Wanneer je zelf instaat voor het aanbrengen van de coating, kan dit proces eindeloos herhaald worden. Je Dutch oven kan dan moeiteloos je leven (of zelfs generaties) lang meegaan.
Wat zowel de geëmailleerde als originele versie gemeen hebben, is dat beide 100% organisch zijn. Geen chemische, en bijgevolg schadelijke, troep als bijvoorbeeld Teflon in jouw pot of pan!
Zoals vrijwel elk materiaal heeft gietijzer ook enkele nadelen. Zijnde:
- Gewicht: gietijzeren potten en pannen zijn erg zwaar.
- Broos: ondanks de ogenschijnlijke robuustheid is gietijzer vrij broos. Laat de Dutch oven dus zeker niet vallen want de kans op breuken is groot.
- Temperatuurverschillen: de Dutch oven mag dan erg hoge temperaturen aankunnen, grote (plotselinge) temperatuurverschillen zijn een no-go. Spoel een nog hete gietijzeren pot dan ook zeker NIET om met koud water. Het materiaal kan dan barsten.
- Oppassen met zure ingrediënten: de beschermlaag die je na het coaten aanbrengt, kan door ingrediënten met een hoge zuurtegraad aangetast worden. Denk aan citroen, tomaat, wijn, azijn, etc. Dit kan je gelukkig wel counteren door bij het schoonmaken van de pot simpelweg een nieuwe beschermende olielaag te voorzien. Kortom: degelijk onderhoud. Meer hierover in het hoofdstuk ”Dutch oven schoonmaken en onderhouden’.
- Roest: gietijzer is zeer vatbaar voor roest. Dat is ook de reden waarom de Dutch oven een beschermlaag nodig heeft. Desondanks blijft het belangrijk om de Dutch oven goed droog op te bergen. Het liefst in een goed geventileerde, droge ruimte omdat er in de poriën van het gietijzer nog steeds vocht aanwezig kan zijn. Ook al oogt (en voelt) de pot na het afdrogen kurkdroog aan.
Wil je de pot toch liefst in een afgesloten kast? Leg dan een handdoek onder en bovenop de pot. Alsook een handdoek tussen de pot en het deksel.
Toch roestvorming ontstaan? Geen paniek. Je kan dit verwijderen met staalwol of schuurpapier en je pan is weer gloednieuw. Natuurlijk moet je de Dutch oven dan wel opnieuw (en liefst uitvoerig) inbranden. Zie ‘Dutch oven inbranden’ voor de hele procedure.
Schoonmaken
Wat betreft het schoonmaken en onderhouden van een Dutch oven zijn er enkele do’s and don’ts. Ook is er een – weliswaar miniem – verschil in onderhoud tussen de soorten Dutch ovens. En dan specifiek of deze ofwel ongecoat, gecoat, dan wel geëmailleerd zijn. We herhalen nog eens even de verschillen en daarbij ook de wijze waarop je de desbetreffende versie moet onderhouden.
Ongecoat
Dit is de meest traditionele versie van de Dutch oven: gietijzer zonder vooraf aangebrachte coating. Deze coating/seasoning moet je zelf aanbrengen (inbranden) zoals beschreven in het hoofdstuk ‘Dutch oven inbranden’. Na deze behandeling is je Dutch oven klaar voor gebruik.
Na elk gebruik is het aan te raden om de schoongemaakte pot nog eens van een dun laagje olie te voorzien. Wrijf de pot goed in aan binnen-en buitenkant tot de olie volledig is ingetrokken. Het is misschien niet altijd noodzakelijk maar het garandeert dat de beschermlaag altijd ‘top notch’ is. Zeker wanneer je een gerecht met relatief veel zuren (bijvoorbeeld een tomatensaus) hebt bereid, is het een goed idee om snel even een nieuw laagje olie aan te brengen.
Gecoat
In deze versie zijn de potten/pannen reeds op voorhand gecoat. Dus behandeld met olie en ingebrand. Het zorgt ervoor dat jij meteen aan de slag kunt en de hele (eerste) procedure van het inbranden kan overslaan. Toch kan het geen kwaad die procedure na jaren van gebruik zelf nog eens te herhalen.
Het verdere onderhoud is identiek als de hierboven beschreven ongecoate variant.
Geëmailleerd
Veel Dutch ovens, en gietijzeren kookpotten tout court, worden verkocht met een geëmailleerde beschermlaag. Kort door de bocht is dit een laag van gesmolten glas die je gietijzeren kookpot beschermt tegen roest en verder dient als anti-aanbaklaag. Dit werkt net zo goed als de traditionele coating met olie maar heeft als nadeel dat wanneer het emaille het begeeft (bijvoorbeeld barsten door een te hoog temperatuurverschil), je pot zo goed als onbruikbaar wordt en ook niet hersteld kan worden.
Door de emaille laag hoef je deze versie niet meer in te wrijven met olie na elk gebruik.
Algemene info & weetjes
Voor alle gloednieuw gekochte exemplaren geldt dat deze zijn voorzien van een dun waslaagje. Dit om tussentijdse roestvorming te voorkomen. Vóór het eerste gebruik en/of vóór het inbranden moet je dit laagje dus wel eerst verwijderen. Was de pot af in heet water met een kleine scheut mild afwasmiddel. Gebruik daarbij een zachte doek en droog goed af.
Het schoonmaken van je Dutch oven is behoorlijk eenvoudig. Dankzij de coating of andere beschermlaag is aanbranden zeldzaam en kan je etensresten zonder veel inspanning verwijderen met een simpel stukje keukenpapier. Toch wat restjes aangekoekt? Gebruik dan een flexibele, zachte spatel om de etensresten los te wrijven. De afwas doet de rest.
Over afwassen gesproken: de meningen of je bij het schoonmaken van een Dutch oven afwasmiddel dient te gebruiken zijn op z’n zachts gezegd uiteenlopend. Velen zijn van mening dat afwasmiddel de zorgvuldig aangebrachte coating van je Dutch oven telkens weer vakkundig om zeep zal helpen. Of sterker nog: dat het afwasmiddel zo hardnekkig in de poriën zal dringen dat al je gerechten voortaan naar zeep zullen smaken.
Anderen beweren dan weer dat schoonmaken zonder afwasmiddel erg onhygiënisch is en dat hedendaagse afwasmiddelen in geen enkel opzicht nog te vergelijken zijn met vroegere – véél agressievere – varianten.
De waarheid ligt – zoals steeds – wellicht ergens in het midden. Schoonmaken met heet water en een klein scheutje (mild) afwasmiddel lijkt ons dan ook de meest aangewezen manier. Zolang je de overige onderhoudsinstructies in acht neemt, zal je pot behalve schoon en hygiënisch, nog steeds perfect z’n werk kunnen doen..
Sets en accessoires
Voor wie zich helemaal in het Dutch oven avontuur wil onderdompelen, bieden fabrikanten en winkels vaak ook sets aan. Het kan dan gaan om allerlei accessoires zoals o.a. een deksel lifter, onderhoudsmiddel, ovenhandschoenen of passende frituurmanden, danwel een uitgebreide set met extra gietijzeren skillet (lage, brede steelpannen) en grillroosters.
Een combinatie van dit alles is net zo goed mogelijk. Vaak vergezeld van een handige en fraaie bijpassende opbergkist. Ideaal voor wie de smaak helemaal te pakken wil krijgen. Ook al omdat deze sets vaak voordeliger geprijsd zijn.
Conclusie
Hopelijk toverden we met dit artikel al een beetje water in je mond en hebben we je een beetje wegwijs kunnen maken. We wensen je alvast enorm veel plezier en smakelijk eten met je gloednieuwe Dutch oven!