Snijplanken – welke soorten zijn er?

Ah, snijplanken! Je staat er nooit echt bij stil maar toch zijn ze onmisbaar. Immers; groenten, noten, fruit en andere – uiteraard plantaardige – ingrediënten gaan versnijden/hakken op je keukenwerkblad is geen goed idee. Niet alleen voor de staat van je keuken maar ook zeker voor je messen.

Je gebruikt dan ook best een snijplank die gemaakt is uit een zachter materiaal dan je mes zelf. Bijvoorbeeld van bamboe of kunststof. Er zijn bovendien nog vele andere materialen waar snijplanken van gemaakt worden en die allemaal zo hun eigen voor- en nadelen hebben. Soms ook alleen maar nadelen eigenlijk, haha!

Je ontdekt er alles over in dit artikel.

Mocht je iets willen kopen via onderstaande linkjes, dan krijg ik een klein percentage hiervan. Dit kost jou niks extra, maar kan mij wel helpen de blog te laten groeien.

Wat is een snijplank?

Nou, exact wat de naam al doet vermoeden. Het is niets meer dan een plank waarop je zowel ‘zacht’ als ‘hard’ voedsel kan versnijden. Behalve in verschillende materialen vind je ze ook in de meest uiteenlopende afmetingen, vormen en diktes/hoogtes. Omdat je er vrijwel dagelijks gebruik van maakt, kan je je voorstellen dat een snijplank behoorlijk wat te verduren krijgt. Een beetje goede snijplank in huis halen is dus een must.

Oh ja, de wat ‘hogere’ snijplanken worden ook vaak hakblokken genoemd. Eén pot nat hoor 😉

Verschillende kleuren voor verschillend voedsel?

Anders dan in je eigen keuken heersen er in de horeca-wereld strenge eisen als het aankomt op voedselveiligheid. Sinds men in de Benelux het zogenaamde HACCP-voedselveiligheidssysteem invoerde, zijn er een heleboel regels bijgekomen. Die ook gelden voor het gebruik van snijplanken.

Allereerst is het materiaal belangrijk (moet zo hygiënisch mogelijk zijn) en moet er ook rekening gehouden worden met de zogeheten ‘kruisbesmetting’.

Kruisbesmetting is het overbrengen van ziekmakende bacteriën van het ene product op het andere. Het risico zit ‘m vooral in rauwe voedingsmiddelen … en dan vooral op vlees, vis en kip. Dierlijke ingrediënten inderdaad. Ook bij diepgevroren voedingsmiddelen kan het druipvocht (het ontdooide ijs) erg veel nare bacteriën bevatten.

Om kruisbesmetting te voorkomen is het in de horeca dus ook belangrijk om voor elk type voedsel een andere snijplank te gebruiken. Vandaar dat men hiervoor een kleurensysteem (voor kunststof snijplanken) in het leven heeft geroepen.

Bij deze even een opsomming:

Groen: Groente, fruit, alles wat plantaardig is.
Blauw: vis, schaal- en schelpdieren
Rood: rauw vlees
Bruin: gaar (gebakken, gebraden, …) vlees
Geel: Kip en gevogelte
Wit: kazen (eventueel ook brood)

Je merkt het: horecapersoneel kan maar beter niet kleurenblind zijn! Thuis hoef je natuurlijk geen HACCP-regels na te leven, wat niet betekent dat je het risico op kruisbesmetting dan niet serieus hoeft te nemen. Er is gelukkig 1 manier om kruisbesmetting met absolute zekerheid te voorkomen …

… veganistisch eten! 😉

Immers: van het hele bovenstaande lijstje heb jij dan maar 1 snijplank nodig. De groene bovendien (hoe kan het ook anders).

Lekker makkelijk, toch?

Maar goed, nu je dit weet gaan we over tot de soorten snijplanken. Het zijn er zoals gezegd heel wat.
Lees- en ontdekkingsplezier gegarandeerd!

Houten snijplanken

Oké, helemaal zeker weten we het niet, maar het zou erg onlogisch zijn wanneer de eerste snijplank ooit NIET van hout werd gemaakt. Hout wordt namelijk al eeuwenlang gebruikt en is bovendien ontzettend sterk, vochtbestendig, kan op elke maat gemaakt worden en maakt je messen nauwelijks bot. Kortom: een bijzonder geschikte grondstof voor een snijplank.

Des te vreemder is het dan ook dat je in een horeca-omgeving nooit (meer) houten snijplanken zal terugvinden. Reden hiervoor is het al eerder genoemde HACCP voedselveiligheidssysteem. Bij het opstellen van die regels werd er vanuit gegaan dat de poreuze eigenschappen van hout mogelijk bacteriën (of restjes schoonmaakmiddel) kunnen vasthouden die vervolgens het voedsel op diezelfde snijplank kunnen besmetten.

Het is wel handig te vermelden dat die stelling door vele anderen net wordt tegengesproken. Zo heeft hout van zichzelf juist een antibacteriële werking. Verder is het zo dat hout een levend materiaal is en dus ‘werkt’. Krassen en kepen waarin bacteriën zich nestelen zouden dan door het hout ingekapseld worden.

Wie er ook gelijk heeft, feit is dat houten snijplanken in de horeca verboden zijn. Voor thuisgebruik zijn ze wel nog erg populair. Ook al omdat ze er mooier uitzien dan de doorsnee kunststof snijplank. Het oog wil ook wat hé?

De Qi-board snijplank is wel toegelaten in de horeca en is ook een topsnijplank om bij je thuis te hebben. Lees hier mijn review >>

Koop duurzaam

Aangezien voor de productie van hout natuurlijk bomen geveld moeten worden, is het ook belangrijk om een beetje duurzame snijplank uit te kiezen. Bijvoorbeeld eentje dat gemaakt werd met FSC-gecertificeerd hout. Voor de productie van snijplanken is beukenhout overigens de vaakst gebruikte houtsoort.

Houten snijplank behandelen en schoonmaken

Hout is een natuurproduct en kan dus uitzetten en/of inkrimpen onder invloed van vocht, warmte en koude. Mits je daar een beetje rekening mee houdt, is een houten snijplank echter wel erg eenvoudig schoon te maken. Na gebruik even afspoelen (afwasmiddel hoeft niet per se) en afvegen met een (schoon) droog doekje is al afdoende. Om de plank verder te laten drogen zet je ‘m best rechtop.

Het trefwoord bij dit alles is ‘rustig’. Geef de plank rustig de tijd om te drogen en stel deze nooit bloot aan al te hevige temperatuurschommelingen. Stop een houten snijplank om die redenen dan ook nooit in de vaatwasser.

Houten snijplanken worden vooraf door de productent behandeld met olie. Dit zorgt ervoor dat het hout zich ‘afsluit’ en er zich een beschermlaagje om je snijplank vormt. Het voorkomt dat je plank snel scheuren zal vertonen of kan kromtrekken. Het verlengt dus de levensduur en maakt onderhoud een stuk eenvoudiger.

Het is ook slim om je snijplank af en toe zelf weer even in te oliën. Gebruik daarvoor een geur-, kleur-, en smaakloze (vanzelfsprekend wel eetbare) olie. Meest geschikt hiervoor zijn amandelolie of druivenpitolie. Olijfolie is geen goede optie omdat die nogal snel plakkerig wordt.

Voor het inoliën van je snijplank volg je onderstaande stappen:

1. Maak je plank eerst brandschoon: wrijf ze in met citroensap (of witte azijn) en vervolgens met (zee)zout. Laat 10 tot 15 minuten intrekken en wrijf ze dan droog met een schone, droge theedoek of keukenpapier.
2. Laat de plank goed drogen.
3. Besprenkel de plank met de olie en wrijf uit met een stukje keukenpapier. Laat de olie dan rustig intrekken tot deze helemaal ‘verdwenen’ is. Herhaal dit tot de olie er niet langer intrekt en de plank dus ‘verzadigd’ is.
4. Wrijf een laatste keer schoon. Je plank kan er weer even tegen!

Inschatten hoe vaak je dit moet doen, is helaas moeilijk. Het hangt er een beetje vanaf hoe frequent jij je snijplank gebruikt. Om de 2 (regelmatig of dagelijks gebruik) tot 4 maanden (sporadisch gebruik) is echter een goede maatstaf.

Nadelen aan houten snijplanken zijn er nauwelijks. Het enige noemenswaardige is dat ze dus af en toe wat licht onderhoud nodig hebben. Wanneer jij je houten snijplank een beetje goed verzorgd gaat die ook een erg lange tijd mee. Slecht onderhouden houten snijplanken daarentegen kunnen scheuren gaan vertonen of gaan verkleuren. Zeker wanneer je er ‘kleurrijke’ ingrediënten zoals rode biet of zo op gaat versnijden.

Bamboe snijplanken

Bamboe mag er dan uitzien als hout, het is het niet. Bamboe is in feite een grassoort waarvan de stengels langzaam verhouten. Ten opzichte van hout heeft een aantal enorme voordelen. Zeker wat het ecologische/duurzame aspect betreft.

De voordelen van bamboe op een rijtje:

• Bamboe heeft een behoorlijke hardheid (vergelijkbaar met eikenhout) en is daardoor super stevig. Er kan bijna geen vocht indringen. Ten opzichte van hout heb je dus nog minder risico op scheuren en barsten, terwijl het materiaal wel vriendelijk genoeg is voor je messen.
• Bamboe kan net zo makkelijk bewerkt worden als gewoon hout. Het maakt bamboe geschikt voor allerlei toepassingen. Van snijplanken tot tuinterrassen zeg maar.
• Bamboe groeit razendsnel (zoals gras) en na de kap zetten de wortels van de plant meteen nieuwe scheuten uit. Overmatige ontbossing is voor bamboe dus niet aan de orde. Verder behoeft het nauwelijks water en zijn pesticiden overbodig.
• Bamboe zet nauwelijks uit en krimpt amper.
• Bamboe ziet er fantastisch mooi uit 🙂

Bamboe snijplank met rechte hoek om aan werkblad te bevestigen >>

Bamboe snijplank behandelen en schoonmaken

Eigenlijk net hetzelfde als bij een houten snijplank, met als enige verschil dat je bamboe nóg minder onderhoud vraagt. Ook bamboe snijplanken hoef je enkel af te spoelen, af te vegen en rechtopstaand te laten drogen. Dat laatste gaat ook nog eens supersnel. Je plank om het half jaar of jaarlijks een keer opnieuw inoliën is afdoende. Ook hier weer: nooit of te nimmer in de vaatwasser ermee!

Kunststof snijplanken

Kunststof snijplanken zijn de enige HACCP-gekeurde snijplanken en aldus verplicht in restaurants. Ze zijn eveneens makkelijk schoon te maken en kunnen (eventueel) ook in de vaatwasser. Al raden we dat eerlijk gezegd nou ook weer niet aan.

Natuurlijk: het woord ‘kunststof’ is vrij vaag en er zijn dan ook verschillen. Helaas zijn fabrikanten daar vaak niet helemaal helder over. Het is alvast aan te raden om een kunststof snijplank te kiezen die BPA-vrij is (waarbij we hopen dat dit standaard het geval is eigenlijk) en geen andere schadelijke (kleur)stoffen bevat. Die knalgroene snijplank kan wel mooi zijn, je hebt geen idee waar die kleur vandaan komt.

Om zulke dingen te voorkomen, kan je dan ook best kiezen voor merken die daar wel open over zijn. Zoals die van Preserve bijvoorbeeld. De betere kunststof snijplanken zijn geproduceerd met (gerecycled) polypropyleen of Hoge Dichtheid PolyEthyleen (kortweg: HDPE). Deze laatste zal er ook voor zorgen dat je je snijplank minder snel zal moeten vervangen vanwege teveel krassen en scheuren (want dat wordt onhygiënisch).

Kunststof snijplanken behandelen en schoonmaken

In tegenstelling tot hout of bamboe heeft kunststof geen last van (te) heet water of langdurig contact met water. Een kunststof snijplank zal niet uitzetten, barsten, krimpen, … wanneer met zulke factoren te maken krijgt. Daarom kan zo’n snijplank dus gerust in een heet sopje liggen weken en/of met gemak in de vaatwasser.

Vergis je echter niet: ook kunststof snijplanken verslijten op den duur. Check sowieso dan ook het allerlaatste (en wellicht belangrijkste) tip op het eind van dit artikel.

Kurken snijplanken

Je ziet ze zelden ze tot nooit maar ze bestaan … snijplanken gemaakt van kurk. Kurk blijkt daarvoor erg geschikt omdat het van nature antibacterieel is, niet vervormt en geen vocht opneemt. Het doet in werkelijk niets onder in vergelijking met hout, bamboe of kunststof.

Bovendien is kurk net als bamboe behoorlijk duurzaam. Kurk is afkomstig van de schors van kurkeiken (vandaar de naam ja ;)). In plaats van deze bomen te moeten kappen, hoeft enkel de schors verwijderd te worden. En vervolgens groeit die schors gewoon weer opnieuw aan.

Extra voordelen van kurk: het is bijzonder licht van gewicht en heeft een natuurlijk ‘antislip’. Dat laatste is bij veel andere snijplanken helaas niet het geval.

Glazen of marmeren snijplanken

Over deze laatste categorie kunnen we kort zijn: gebruik ze niet. Zowel glas als marmer zijn immers véél te harde materialen. Ze kunnen je mes(sen) snel bot maken en ze zelfs beschadigen. Omdat het materiaal geen grammetje ‘meewerkt’ kunnen zulke snijplanken ook best gevaarlijk zijn. Zo kan het lemmet van je mes bij een ferme ‘hak’ behoorlijk terugslaan op het harde oppervlak. Hallo spoeddienst, bye bye avondeten!

Komt nog bij dat snijden en – vooral – hakken op dergelijke snijplanken best veel kabaal maakt. Ofschoon glas en marmer zeker wel hygiënisch en zeer eenvoudig schoon te maken zijn (en vrijwel geen onderhoud vragen), wanneer het om snijplanken gaat, raden we je ze van harte af.

No Milky Way 2 - vegan lunch

Ben jij de saaie boterhammen ook zo beu? Check dan zeker ons boek met heerlijke lunchrecepten (warm en koud).

Klik hier

Je oude vervangen

Hopelijk heeft dit artikel je kunnen helpen in het maken van de beste keuze. Let wel: of je nu een snijplank uit hout, bamboe, kunststof of kurk kiest …verslijten doen ze allemaal. Wanneer je de onderhoudstips in dit artikel ter harte neemt, zal je echter wel véél langer van je snijplank kunnen genieten.

Hoe dan ook: iedere snijplank is op een gegeven moment aan vervanging toe. Al is het maar om hygiënische redenen. Dus wanneer jouw exemplaar eruit ziet alsof ie een stuk of 80 zwaardgevechten heeft overleefd (lees: tjokvol krassen, putten, barsten, …), dan is het hoog tijd om ‘m in te ruilen.

Vond je dit artikel leuk en/of ken jij nog leuke (onderhouds)tips voor een snijplank? Deel je reactie hier onderaan met iedereen!