Je kan er nauwelijks nog omheen dat steeds meer mensen te maken krijgen met het fenomeen lactose-intolerantie. Misschien heb jij er zelf wel mee te maken. Ook koemelkallergie – wat gek genoeg iets totaal anders is – komt steeds vaker voor.

Aangezien België en Nederland echte ‘koemelklanden’ zijn, vormt dat voor veel mensen natuurlijk een behoorlijk probleem. Zie hier maar eens te ontkomen aan melk- en afgeleide melkproducten als kaas, room, yoghurt, …

Alleen…hoeft lactose-intolerantie ook echt een probleem te zijn? Daar moeten we ons hoofd maar eens over buigen in dit artikel 🙂

Wat is lactose-intolerantie?

Om lactose te kunnen verteren heb je het enzym lactase nodig. Zonder lactase is het namelijk onmogelijk om lactose fatsoenlijk te kunnen verteren en een gebrek hieraan zorgt voor reacties zoals (darm)klachten zoals buikpijn, krampen en diarree. In dat geval spreekt men van lactose-intolerantie.

Als baby maak je logischerwijs voldoende lactase aan om het verteren van de moedermelk mogelijk te maken. Daarna is het normaal dat de productie van lactase afneemt, aangezien je overschakelt op vast voedsel en je – net als elk ander zoogdier – eigenlijk helemaal geen melk meer behoort te drinken. Laat staan die van een andere soort!

In werelddelen en landen waar het gebruik van koemelk niet tot in alle lagen van de bevolking is doorgedrongen, is feitelijk iedereen lactose-intolerant. Het is juist uitzonderlijk vreemd dat een groot deel van Europa er wel min of meer tegen bestand is. Je zou kunnen zeggen dat er door de loop der jaren een soort gewenning voor koemelk is ontstaan. Al beginnen de eerste ‘scheurtjes’ dus langzaam zichtbaar te worden.

Kortom: lactose-intolerantie is eigenlijk iets heel natuurlijks. Het wordt pas een probleem als je – zoals hier in België en Nederland – koemelk met de toepasselijke paplepel kreeg ingegoten.

Wat is het verschil met koemelkallergie?

Het is gemakkelijk om ze met elkaar te verwarren maar er zijn wel degelijk verschillen. In geval van koemelkallergie speelt de factor lactase nauwelijks tot geen rol, maar is het je afweersysteem dat pisnijdig reageert op de eiwitten in koemelk. Je afweersysteem doet vervolgens een uitval, wat vaak leidt tot allergische klachten zoals huiduitslag en eczeem. Evengoed kan ook koemelkallergie zorgen voor darmkrampen en buikpijn.

Wat doe je er aan?

Zowel lactose-intolerantie als koemelkallergie worden steevast omschreven als ‘aandoeningen’ en de (moderne westerse) geneeskunde zal ze dan ook zo benaderen. Gezien de toch wel vrij natuurlijke gang van zaken – dat je sowieso geen lactase meer aanmaakt op latere leeftijd – is dat mijn inziens een vrij rare gedachtengang.

Men zal steeds benadrukken dat je – ondanks je aandoening – alsnog genoeg ‘essentiële voedingsstoffen’ moet zien binnen te krijgen en je vaak zelfs medicatie/hulpmiddelen voorschrijven die de klachten beperken en/of de afbraak van lactose in je lichaam alsnog mogelijk maken.

In uitzonderlijke gevallen zijn er ook baby’s die ook geen (soorteigen) moedermelk kunnen verdragen. In dat geval kan je wel degelijk spreken van een probleem.

Verder lijkt de meest voor de hand liggende oplossing voor het ‘probleem’ helemaal niet zo onduidelijk of omslachtig: stoppen met het consumeren van melkproducten!

Verder is deze online masterclass Voedselintolerantie heel interessant om te volgen als je denkt een voedselintolerantie te hebben. Er wordt ook uitgelegd hoe je je darmen kan verbeteren.

Lactosevrij eten en genieten

Ik weet het, die boodschap klinkt eenvoudiger dan het is. Zoals gezegd is de Belgische en Nederlandse keuken vergeven van zuivel (melk, room, kaas, yoghurt,…) en moet je bij een bezoek aan de supermarkt flink wat ingrediëntenlijstjes lezen om er aan te kunnen ‘ontsnappen’.

Vaak kom je melk- of melkgerelateerde ingrediënten tegen in producten waar je het vooral NIET in zou verwachten. Ik denk dan bijvoorbeeld aan chips en fondant (!) chocolade.

Sowieso worden de meeste – in wezen lactose-vrije – voedingsmiddelen ook geproduceerd in een omgeving waar melk (en andere veelvoorkomende allergenen) worden verwerkt. Dat zijn dan de welbekende ‘sporen van’. Gelukkig vormen kleine hoeveelheden lactose meestal geen probleem en hoef je daar niet angstvallig rekening mee te houden.

Hoe dan ook; het grootste probleem zit ‘m vooral in onze eetcultuur. En wanneer je op latere leeftijd met lactose-intolerantie of koemelkallergie te maken krijgt is het vaak nog lastiger om je levensstijl aan te pasen dan wanneer je je er op jonge leeftijd al op hebt ingesteld.

Waar een wil is, is echter ook een weg. Zo is het belangrijk je te focussen op wat je allemaal wél kan eten in plaats van je blind te staren of datgene wat wegvalt. Bovendien hoef je feitelijk ook helemaal niets te missen want de meeste traditionele gerechten zijn makkelijk zonder ‘uiervocht’ te bereiden.

Het vermijden van melkproducten hoeft heus niet te betekenen dat je (bijvoorbeeld) geen witte saus, puree, ijs, yoghurt en – jawel – kaas meer kan eten. Er zijn een heleboel plantaardige ingrediënten en producten die je de melk moeiteloos doen vergeten en minstens even lekker zijn.

Lactosevrije producten

Plantaardige melk en room

Plantaardige melk en room zijn ondertussen al een stuk bekender en zijn in elke supermarkt te vinden. Vaak zijn die op basis van soja en daarbij moeten we – eerlijk is eerlijk – opmerken dat ook soja-allergie steeds vaker voorkomt. Een logische verklaring is dat soja – net als melk – eveneens in een gigantisch aantal producten wordt verwerkt en we ook daar te maken krijgen met een zogenaamde ‘overdosis’.

Gelukkig zijn er ook dan voldoende alternatieven als havermelk, rijstmelk, kokosmelk, amandelmelk, …
De ene zal zich wellicht beter lenen voor een hartig gerecht, terwijl de andere geschikter is voor gebruik in o.a. gebak, cake en desserts. Een beetje experimenteren dus, maar je zal snel merken dat het resultaat je zelden zal teleurstellen.

>> Plantaardige melkproducten

Lactosevrije kaas?

Een van de grootste opdoffers van een lactosevrije levensstijl is – en ik spreek hier ook voor mezelf – het wegvallen van kaas. Voor de meeste mensen is het mentaal best moeilijk om die van het menu te schrappen. Gelukkig zijn ook hier de plantaardige alternatieven niet van de poes!

100% plantaardige kaas in plakjes, blokjes, gemalen, smeerbaar,…? Gouda- of cheddar style? Mozzarella? Het bestaat allemaal en ze zijn haast niet te onderscheiden van het origineel.

Lactosevrije chocolade

Het is natuurlijk absurd dat je ook in fondant vaak melkpoeder terugvindt. Voor melk- en witte chocolade geldt natuurlijk het tegendeel. Hoewel ikzelf de voorkeur geef aan de ‘blackest of the black’ chocolade, hoef je wat die twee laatsten betreft ook helemaal niets te missen. Zo bestaat er heerlijke witte chocolade op basis van rijstmelk en wordt ‘melk’ van melkchocolade simpelweg vervangen door een plantaardige variant. Knappe knop met dito smaakpapillen die veel verschil proeft! 😉

Lactosevrije recepten

Met deze – en vele andere – plantaardige ingrediënten wordt lactosevrij koken eigenlijk een makkie. Natuurlijk hoef je je hierbij helemaal niet aan onze traditionele kookkunst te houden. De meeste buitenlandse keukens (bv. De Oosterse) gebruiken sowieso minder tot geen melk. Ook in de Mediterrane keuken ligt de consumptie van melkproducten ver onder ons gemiddelde.

Het kan dus nooit kwaad je ook daarin even te verdiepen en de focus op melk en plantaardige ‘melkvervangers’ eens ter verleggen. Verandering van spijs doet eten, zegt men wel eens 😉

Niettemin, traditioneel koken zonder lactose is dus geen probleem. Wat je nodig hebt is inspiratie en aldus…recepten! Toevallig staat ons blog er vol mee 🙂

Naar de recepten >>

Extra links om lekker lactosevrij te genieten:

>> Lactosevrije desserts (kookboek): gebak, pudding, (choco)mousses, taart, panna cotta,…

>> Lactosevrije ijsrecepten

>> lactosevrije sauzen (recepten)

Ben jij lactose-intolerant en zo ja, hoe ga jij er mee om? Vind je het eenvoudig om lekker te kunnen koken?